مدیریت بهینه‏ ی کودهای نیتراته با پایش کلاهک‏ های سرامیکی و شبیه‏ سازی با مدل هایدروس تحت شرایط آبشویی سنگین (مطالعه ‏ی موردی:اراضی نیشکر جنوب اهواز)

شرکت توسعه ‏ی نیشکر و صنایع جانبی اهواز با وسعتی بالغ بر 84 هزار هکتار یکی از بزرگ‏ترین مصرف کننده‏ های کودهای ازت است. نیشکر با آستانه‏ ی تحمل 7/1 دسی زیمنس بر متر یک گیاه نیمه حساس به شوری است. بدلایل مختلف از جمله حساس بودن نیشکر به شوری، اقلیم گرم منطقه ، قرار گرفتن در انتهای حوزه‏ ی رودخانه‏ ی کارون و افزایش شوری آب رودخانه و پیامدهای تغییرات اقلیمی که باعث افزایش تبخیر و کاهش آبشویی طبیعی می‏شود زمین‏های زیر کشت نیشکر نیازمند آبشویی و مدیریت شوری است. اما آبشویی منجر به شسته شدن کودهای نیتراته می‏شود که علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی باعث زیان اقتصادی نیز می‏شود. بدلیل این تناقض تحقیق حاضر تدوین شد تا وضعیت نیترات خاک در سناریوهای مختلف آبشویی بررسی شوند. سه سناریوی آبشویی مورد بررسی قرار گرفت. اولین سناریو بر اساس تبخیر - تعرق و شوری خاک و آب، دومین سناریو بصورت آبشویی تجمعی بجای آبشویی تدریجی و سومین سناریوی بر اساس وضعیت موجود (سناریوی شاهد) طراحی و اجرا شد. حجم آب آبیاری در انتهای دوره در اولین، دومین و سومین سناریوی آبشویی به ترتیب 26839/25، 20888/81 و 29224/8 هزار متر مکعب در هکتار اندازه گیری شد. نمونه برداری عصاره خاک برای تعیین نیترات خاک بعد از هر آبیاری از سه عمق 25، 50 و 75 سانتی متری از طریق شبکه‏ ی پایش کلاهک‏ های سرامیکی انجام شد. شاخص‏ های رشد گیاه و عملکرد در هر سناریو نیز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بیش‏ترین غلظتی که به عمق 75 سانتی متری در هر سه سناریو شسته شده بود در ماه اول کشت بود که سیستم ریشه هنوز توسعه نیافته بود. در سناریوی آبشویی شاهد که حجم بیش‏تری آب نسبت به دو سناریوی دیگر مصرف شد نیترات بیش‏تری نیز از ناحیه‏ ی ریشه شسته و به عمق 75 سانتی متری وارد شده بود. عملکرد سناریوی شاهد با مقدار 72/90 تن در هکتار با دو سناریوی آبشویی بر اساس تبخیر و تعرق و آبشویی تجمعی به ترتیب با مقدارهای 75/06 و 74/36 تن در هکتار معنی دار شد. با توجه به مصرف بیش‏تر آب در سناریوی آبشویی شاهد و آبشویی بیش‏تر نیترات در این سناریو می‏توان گفت که استفاده از آب بیش‏تر در این سناریو لزوما منجر به افزایش عملکرد نشد بلکه با آبشویی بیش‏تر نیترات میانگین عملکرد در این سناریو از دو سناریوی دیگر کم‏تر شد. مدل hydrus1-d برای منطقه واسنجی و حرکت نیترات با استفاده از آن شبیه سازی شد. همبستگی بین نتایج حاصل از نمونه برداری‏های میدانی با پیش‏بینی‏های مدل معنی دار شد.